İhracat süreci, hem iç hem dış ticaret mevzuatına uygun olarak yürütülmelidir. Bu süreçte düzenlenen ihracat faturaları, dış ticaret işlemlerinin temel belgelerinden biridir. Ancak bazı durumlarda, bu faturaların iptal edilmesi gerekebilir. Bu yazıda, ihracat faturası iptali hangi durumlarda mümkündür ve nasıl bir yol izlenmelidir, adım adım inceleyeceğiz.
İhracat Faturası Nedir?
İhracat faturası, Türkiye’den yurtdışına gönderilen mal veya hizmet satışını belgeleyen ve alıcıya düzenlenen yasal bir belgedir. e-Fatura sistemine tabi olan firmalar için bu fatura genellikle temel veya ticari e-fatura formatında kesilir ve ihracat işlemleriyle birlikte gümrük beyannamesine konu edilir.
İhracat Faturası Hangi Durumlarda İptal Edilir?
İhracat faturalarının iptali aşağıdaki durumlarda gerekebilir:
- Kur hatası yapılmışsa
- Sipariş sonradan iptal edilmişse
- Alıcı bilgileri hatalı yazılmışsa
- Mal miktarı, tanımı veya birim fiyat yanlış girilmişse
- Fatura yanlışlıkla düzenlenmişse (örneğin, mal henüz sevk edilmeden)
- Gümrük beyannamesine hiç bağlanmamışsa veya beyanname iptal edilmişse
Kur ve alıcı bilgisi gibi hatalarda iptal süreci genellikle yazılı onay (KEP, noter vs.) veya düzeltme/iade faturasıyla yürütülmelidir. Bu tür durumlarda doğrudan iptal her zaman geçerli olmayabilir; Vergi Usul Kanunu (VUK) ve Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) kuralları uyarınca işlem yapılmalıdır.
Gümrük Beyannamesi Durumuna Göre Fatura İptali
Fatura Gümrük Beyannamesine Bağlanmamışsa (Bold Düz Yazı Olarak Yazılabilir)
- Ticari e-faturalarda, alıcı 8 gün içinde faturayı sistem üzerinden reddedebilir.
- İhracat faturası henüz gümrük beyannamesine bağlanmamışsa, iptal işlemi e-Fatura sistemi üzerinden yapılabilir.
- e-Fatura ve e-Arşiv fatura iptal süresi 8 gündür. Bu süre içinde iptal işlemi GİB Portal, özel entegratör (örneğin Nilvera) veya diğer sistemlerden başlatılabilir.
- Temel e-faturalarda, alıcının sistemsel reddi mümkün değildir; iptal için satıcı tarafından GİB’e başvuru yapılmalı ve alıcının yazılı onayı (örn. KEP, e-posta) eklenmelidir.
Yasal süre 8 iş günüdür. 7 gün yalnızca sistemsel yoğunluklardan etkilenmemek adına bir tavsiyedir, yasal sürenin yerine geçmez.
Fatura Gümrük Beyannamesine Bağlanmışsa
- Beyanname tescil edilmiş ve işlem tamamlanmışsa, yalnızca bazı istisnai hallerde iptal mümkündür.
- Gümrük beyannamesi henüz işlem görmemişse (örneğin henüz tescil edilmemişse), iptal başvurusu yapılabilir.
- Bu tür durumlarda fatura iptali, gümrük işlemlerine esas teşkil ettiğinden tek başına yapılamaz.
- Yanlış rejim beyanı, eşya tanımı hatası gibi nedenlerle sınırlı olarak iptal başvurusu yapılabilir.
Fatura, gümrük beyannamesine bağlanmışsa, sistemden doğrudan iptal edilemez. Önce beyanname üzerinde düzeltme yapılmalı (veya iptal edilmeli), ardından fatura iptali gerçekleştirilmelidir. Bu işlemler genellikle Gümrük Müdürlüğü üzerinden yapılır.
İptal için izlenecek adımlar:
- Gümrük Müdürlüğü’ne dilekçeyle başvurulur.
- Hatalı beyanın gerekçesi belgelenir.
- Gümrük onayı sonrası fatura iptal edilir ve yeni fatura düzenlenebilir.
e-Fatura ve e-Arşiv Fatura İptali Nasıl Yapılır?
İptal Süresi: (Bold Düz Yazı Olarak Yazılabilir)
- e-fatura ve e-arşiv fatura iptal süresi, düzenleme tarihinden itibaren 8 gündür.
- GİB sistemsel yoğunlukları nedeniyle işlemin en geç 7 gün içinde yapılması önerilir.
İptal Adımları:
- GİB Portal veya entegratör sisteminden ilgili fatura seçilir.
- Hatalı beyanın gerekçesi girilir.
- Temel e-faturada, alıcıdan yazılı onay veya itiraz belgesi (KEP, e-posta, noter) alınır.
- Ticari e-faturada, alıcının 8 gün içinde sistem üzerinden “red” işlemi yapması yeterlidir.
Yazılı onay ile sistemsel red arasında fark vardır. Hangi yöntemin geçerli olduğunu, firmanızın uygulamasına ve mevzuata göre belirleyebilirsiniz.
Muhasebe ve Vergisel Süreçler
Fatura iptal edildikten sonra:
- Vergi dairesine, gerekiyorsa düzeltme beyannamesi verilir.
- Gümrük beyanı iptal edilmişse, ödenen vergiler (örneğin Damga Vergisi veya özel vergiler) geri alınabilir.
- Muhasebe kayıtlarında düzeltme yapılmalıdır. Hatalı satış ve gelir kaydı geri alınmalı, varsa KDV hesapları yeniden düzenlenmelidir.
Alıcı Tarafın Bilgilendirilmesi
Fatura iptali süreci, alıcı ülke gümrük işlemlerini etkileyebileceğinden, mutlaka alıcıya resmî yollarla (yazılı belge, e-posta, KEP) bildirilmelidir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Tüm süreç belgelenmeli ve yazılı kayıt altında tutulmalıdır.
- Gümrük işlemleri başlamışsa, uzman desteği (gümrük müşaviri) ile hareket edilmelidir.
- Fatura iptali sonrası yeni fatura düzenlenecekse, yeni belge numarası ve doğru bilgilerle oluşturulmalıdır.
İhracat Faturası İptalinde Yol Haritası
İhracat faturalarının iptali, iç piyasa fatura iptalinden daha karmaşık ve dikkat gerektiren bir süreçtir. Özellikle gümrük beyannamesiyle ilişkilendirilmişse, iptal ancak belirli koşullarda ve resmî başvuru ile mümkündür. Bu nedenle ihracat faturası düzenlenmeden önce tüm bilgilerin doğru olduğundan emin olunmalı, iptal gerekirse yasal süreler ve yöntemler dikkatle izlenmelidir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. İhracat faturası kaç gün içinde iptal edilebilir?
→ GİB e-Fatura sistemine göre, düzenleme tarihinden itibaren 8 gün içinde iptal edilebilir.
2. Gümrük beyanı yapılan bir ihracat faturası iptal edilebilir mi?
→ Genellikle hayır. Ancak gümrük işlemleri tamamlanmamışsa veya teknik hata varsa, Gümrük Müdürlüğü’ne başvurularak iptal talep edilebilir.
3. Fatura iptal edildiğinde yeni fatura düzenlenebilir mi?
→ Evet. Eski fatura iptal edildikten sonra, doğru bilgilerle yeni bir fatura düzenlenebilir.
