Buluşun tüm haklarını koruma altına almanın yolu sadece patent almaktır. Patent, bir buluşun tüm ticari ve hukuki haklarını belirli bir süre koruma altına alan resmi bir belgedir. Patent hakkı, sınırlı bir süre ve belirli bir ülke için geçerli olup buluş sahibine önemli ayrıcalıklar tanır. Patent ve faydalı model, buluşlar için sağlanan başlıca koruma türleridir. Bir buluşun patent alınabilmesi için başvuru yapılması ve belirli kriterlerin karşılanması gerekir.
Patent Nedir?
Patent Hakkı Ne Demek?
Patent hakkı, buluş sahibine buluş konusu ürünü belirli bir süre üretme, kullanma, satma ve ithal etme konusunda tekel yetkisi veren hukuki bir haktır. Patent sadece buluş sahibine bu tekel hakkını tanır. Patent sahibinin izni olmadan söz konusu buluş başkaları tarafından üretilemez, kullanılamaz veya satılamaz. Patent hakkı ayrıca devredilebilir, satılabilir ve miras bırakılabilir bir haktır. Kısacası patent hakkı, buluş sahibini koruyan ve yenilikçiliği teşvik eden temel bir sınai mülkiyet hakkıdır.
Patent Ne İşe Yarar?
Patent belgesi, buluş sahibine buluşunu ticarileştirerek maddi kazanç elde etme imkanı sunar. Patentli bir buluş, rakipler tarafından taklit edilemez ve bu sayede patentli ürün piyasada rekabet avantajı kazanır. Patent sayesinde buluş, resmi olarak kayıt altına alınır ve buluş sahibinin fikrî mülkiyet hakları güvenceye alınır. Patent almak, yatırımcıların ve iş ortaklarının güvenini artırarak buluşun ticarileşme potansiyelini yükseltir. Ayrıca patent sistemi, buluş sahiplerini ödüllendirerek yeni icatların ortaya çıkmasını teşvik eden kritik bir mekanizmadır.
Patent Nasıl Alınır?
Patent alabilmek için buluş sahibi, resmi bir patent başvurusu yapmalıdır. Başvuru yapıldıktan sonra buluş hakkında Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından araştırma ve inceleme süreci başlatılır. Bu süreçte buluşun daha önce yapılmamış ve alanında kolayca akla gelmeyecek kadar yenilikçi olup olmadığı değerlendirilir. Gerektiğinde, değerlendirme sürecine ilgili teknik alandaki uzmanlar da dahil edilir. Ayrıca Türk Patent ve Marka Kurumu, ulusal başvurular ile Patent İşbirliği Anlaşması (PCT) kapsamındaki ulusal fazda patent koruması talep eden başvuruların işlemlerini, yürürlükteki mevzuat kapsamında yürüterek uygun bulduğu takdirde patent belgesi vermektedir.
Patent Alma Şartları Nelerdir?
Patent almanın ilk şartı, buluşun yeni olmasıdır; buluş daha önce hiçbir şekilde gerçekleştirilmemiş olmalıdır. İkinci şart, ilgili alandaki uzman bir kişi için aşikâr olmayacak bir yenilik içermesidir (bu kriter buluş basamağı olarak adlandırılır). Üçüncü şart ise buluşun sanayiye uygulanabilir olmasıdır, yani buluş teoride kalmayıp pratikte üretime ve kullanıma uygun olmalıdır. Keşif veya bilimsel teori gibi buluş niteliği taşımayan unsurlar patent konusu olamaz. Not: Faydalı model başvurularında “buluş basamağı” şartı aranmaz; patentlerde ise bu koşul zorunludur ve ancak bu üç şartı sağlayan buluşlara patent verilebilir.
Patent Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Patent başvurusunda sunulacak dosyanın eksiksiz ve doğru hazırlanması son derece önemlidir. Başvuru belgelerinin her birini titizlikle ve hatasız doldurun; teknik çizimler, tarifname ve diğer evraklarda tutarsızlık olmamalıdır. Patent başvurusu yapmadan önce kapsamlı bir patent araştırması yaparak benzer buluşların olup olmadığını kontrol edin. Başvuru öncesinde buluşunuzu kamuya açıklamaktan kaçının, çünkü önceden ifşa edilen bir buluş yenilik kriterini kaybedeceği için patent alamaz. Özellikle ilk kez patent başvurusu yapanlar için, gerektiğinde patent tescil başvurusu konusunda uzman bir patent vekilinden destek almak faydalı olabilir.
Patent Başvurusu Nasıl Yapılır?
Patent Başvurusu İçin Gerekli Evraklar
Patent başvurusu yaparken belirli belgelerin eksiksiz şekilde sunulması gerekir. Tüm başvuru evrakları tek bir dosya hâlinde hazırlanmalı ve başvuru ücreti ödendiğine dair dekont dosyaya eklenmelidir. Gerekli belgeler arasında patent başvuru formu, buluşu özetleyen kısa bir açıklama (özet) ve buluşun tüm detaylarını içeren kapsamlı bir tarifname bulunur. Ayrıca buluşla ilgili varsa teknik çizimler ile buluşun korunması istenen unsurları tek tek tanımlayan istemler de başvuru dosyasına eklenmelidir. Eğer başvuru bir vekil aracılığıyla yapılıyorsa, noter onaylı bir vekaletname de gereklidir.
Patent Onayı Ne Kadar Sürer?
Patent başvurusunun onaylanma süresi, başvurudan başvuruya farklılık gösterir. Bazı başvurular birkaç ay gibi kısa sürede sonuçlanabilirken bazılarının onay alması yıllar sürebilir. Bu süre farklılığının temel sebebi, bazı buluşlar için çok daha kapsamlı ve detaylı incelemeler yapılması gereğidir. Çünkü bir buluşa patent verildiğinde o buluşun üretim ve kullanım hakkı sadece patent sahibine ait olur ve aynı alanda faaliyet gösteren diğer herkesin bu buluşu kullanması yasaklanır. Bu nedenle patent otoriteleri başvuruları titizlikle değerlendirir ve süreçteki detaylı incelemeler onay süresinin uzamasına yol açabilir.
Patent Neden Alınmalı?
Bir buluş için patent almak, buluş sahibinin haklarını korumak ve çeşitli faydalar sağlamak açısından gereklidir. Patenti alınan bir buluş sadece sahibi tarafından üretilebilir, kopyalanabilir ve satılabilir. Patent alarak buluşunuzu resmen tescil ettirip size ait olduğunu kanıtlamış olursunuz. Böylece buluşunuzun izinsiz kullanımını engeller ve olası hak ihlallerine karşı yasal koruma sağlarsınız. Patent almamak ise, emek verdiğiniz yeniliğin başkaları tarafından sahiplenilmesine açık davetiye çıkarmak anlamına gelir.
Patent Almanın Avantajları Nelerdir?
-
Tüm haklar patent sahibine aittir: Patent sahibi, buluşla ilgili bütün hukuki ve ticari haklara tek başına sahip olur.
-
Kullanım için izin gereklidir: Her türlü kullanımda patent sahibinin onayının alınması gerekir.
-
Patent hakkı devredilebilir: Patent hakkı istenirse başkalarına devredilebilir, satılabilir veya miras bırakılabilir.
-
Hakları korur, rekabeti önler: Patent belgesi, buluşun gerçek sahibinin haklarını koruma altına alarak haksız rekabetin önüne geçer.
-
İnovasyona ve ekonomiye katkı sağlar: Patentli buluşların koruma altında olması, bu yeniliklerin güvenle ticarileşmesine imkân tanıyarak teknolojik ilerlemeye ve ekonomik gelişmeye katkı sağlar.
Patent Geçerlilik Süresi
Patent koruma süresi, patentin türüne göre değişir. Araştırma ve inceleme raporu bulunan incelemeli patent 20 yıl boyunca geçerlidir. İncelemesiz patent (hızlı tescil edilen) ise en fazla 7 yıl koruma sağlar. Patent süresi uzatılamaz; ancak incelemesiz patentler, süre dolmadan önce incelemeli patente dönüştürülerek koruma süresi 20 yıla çıkarılabilir. Belirlenen sürenin sonunda patent geçerliliğini yitirir ve ilgili buluş kamuya mal olur.
Patent Çeşitleri Nelerdir?
Patentler, başvuru ve inceleme süreçlerine göre farklı türlere ayrılır. İncelemeli patent, detaylı araştırma ve teknik inceleme sonrasında verilen ve 20 yıl koruma sağlayan patent türüdür. İncelemesiz patent, kapsamlı inceleme yapılmadan hızlıca tescil edilen ve 7 yıl koruma süresi olan bir patent türüdür. Faydalı model, buluş basamağı şartı aranmayan, daha kısa sürede ve daha ekonomik şekilde alınabilen, 10 yıl koruma sağlayan bir sınai mülkiyet hakkıdır. Ayrıca Avrupa Patent Sözleşmesi (EPC) sayesinde, Avrupa Patent Ofisi (EPO) aracılığıyla tek bir başvuruyla birden fazla ülkede patent koruması elde etmek mümkündür.
Patent Sorgulama Nasıl Yapılır?
Patent başvurusu öncesinde, buluşunuzun daha önce patentlenip patentlenmediğini öğrenmek için patent sorgulaması yapmanız önerilir. Çünkü daha önce patent verilmiş bir buluşa tekrar patent verilmez. Patent sorgulaması yapmak için ulusal ve uluslararası patent veri tabanlarını incelemelisiniz; örneğin Türk Patent ve Marka Kurumu’nun, Avrupa Patent Ofisi’nin (EPO) ve Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü’nün (WIPO) çevrimiçi arama sistemleri kullanılabilir. Bir patent uzmanından destek almak isterseniz, buluşunuzun teknik bilgilerini içeren bir dilekçe ile Türk Patent ve Marka Kurumu’na resmi araştırma talebinde bulunabilirsiniz. Patent uzmanları, talebiniz üzerine ulusal ve uluslararası patent verilerini tarayarak buluşunuzun yenilik durumunu tespit eder.
